دەربارە  |   من نحن  |   About Us
نوێترین
  حاطيبى كوڕی ئەبی بەلتەعە (رضي الله عنه)

ناوى حاطيبى كوڕی عەمرى كوڕی عومەیرى كوڕی سەلەمەیە، باوكى زیاتر بە ئەبوو بەلتەعە ناسراوە،[1] رایەكیش دەڵێت بەڵكو باوكى هەر بە ئەبووبەلتەعە ناسراوەو باپیری ناوى عەمرى كوڕی عومەیرە.[2]

ئەم هاوەڵە لە كۆچەرانەو هاودەم بە سەعدى مەولاى كۆچی كرد بۆ مەدینە و كاتێك چوویە مەدینە لاى مونذیری كوڕى موحەممەد دابەزى.[3]

كونیەكەى ئەبووعەبدوڵایە، یان دەوترێت كونیەكەى ئەبوو موحەممەدە.[4]

كوڕێكی هەبوو بە ناوى عەبدوڕەحمان كە فەرموودەى لە باوكیەوە گێڕاوەتەوە.[5]

كاتێك پێغەمبەر(صلى الله عليه وسلم) برایەتى خستە نێوان كۆچەران و پشتیوانانەوە، هەریەك لە حاطيبى كوڕی ئەبی بەلتەعەو عوەیمی كوڕی ساعیدەى كرد بە براى یەك،[6] بەڵام رایەكى تر دەڵێت حاطيب و رخیلەى كوڕی خالیدی كرد بە برای یەك.[7]

حاطيب بازرگانى خواردەمەنى دەكرد، هەروەك یەكێك بوو لە تیرهاوێژە زۆر بەناوبانگەكان.[8]

حاطيب لە غەزاى بەدرو ئوحود و خەندەق و هەموو غەزاكانى تردا بەشدار بوو،[9] هەروەها لە رێككەوتنى حودەیبیەشدا بەشدار بوو.[10]

لە غەزاى ئوحوددا حاطيب دەنگێكی بیست هاوارى دەكرد موحەممەد كوژرا، حاطيب تەواو شڵەژا و گەڕا بەدواى پێغەمبەردا (صلى الله عليه وسلم) تا بینی لەگەڵ عەلى كوڕی ئەبی طالیبدایەو دەموچاوى دەشوات، وتى ئەوە كێ وای لێكردیت؟ وتى عوتبەى كوڕی ئەبی وەقاص، ئینجا وتى ئەی عوتبە بەرەو كوێ چوو؟ ئەویش ئاماژەى بۆ كرد بەرەو كوێ چوو، ئەوەبوو حاطيب خێرا چوو تا خۆی گەیاند بە عوتبە و داى لە گەردنى و سەری و چەك و ئەسپەكەى عوتبەى هێنا بۆ پێغەمبەر(صلى الله عليه وسلم)، پێغەمبەریش (صلى الله عليه وسلم) شتەكانى بەخشی بە حاطيب و نزاى خێری بۆ كرد و دوو جار پێی فەرموو خوا لێت رازى بێت.[11]

لە ساڵی شەشی كۆچیدا پاش گەڕانەوە لە حودەیبیە لە مانگى ذیلقەعدەدا پێغەمبەر(صلى الله عليه وسلم) حاطيبى وەك نوێنەر نارد بۆ لاى مقوقسی بەرپرسی ئەسكەندەریە،[12] مقوقس بانگى كرد و وتى سەبارەت بەو هاورێیەت قسەم بۆ بكە، مەگەر ئەو پێغەمبەرى خوا (صلى الله عليه وسلم) نیە؟ حاطيب وتى با ئەو نێردراوى خوایە، وتى ئەی بۆچی كاتێك هۆزەكەى دەریانكرد نزاى نەكرد لە هۆزەكەى خۆی؟ ئەویش وتى ئەى تۆ شایەتى دەدەیت عیساى كوڕی مەریەم نێردراوى خوایە؟ ئەی كاتێك هۆزەكەى ویستیان لەخاچی بدەن بۆچی نزاى نەكرد لێیان تا ئەوەى خواى گەورە بەرزى كردەوە بۆ لاى خۆی، مقوقس وتى زۆر جوانە، تۆ كەسێكی دانایت و لەلای دانایەكەوە هاتویت، ئەوەبوو بە حاطيبدا بڕێك دیارى نارد بۆ پێغەمبەر(صلى الله عليه وسلم)، لەناو ئەو دیاریانەدا ماریەى قيبطى و سیرینی قيبطى نارد كە هەردووكیان خوشك بوون.[13]

حاطيب لەوێ كەوتە باسی ئیسلام بۆ ماریەو هانى دا تا موسڵمان بێت، ماریەش موسڵمان بوو، ئینجا سیرینى خوشكیشی موسڵمان بوو.[14]

عەلى كوڕی ئەبوو طالیب دەڵێت: پێغەمبەرى خوا (صلى الله عليه وسلم) من و زوبەیری كوڕی عەووام و میقدادى نارد و فەرمووى (انطلقوا حتى تأتوا روضة خاخ ، فإن بها ظعينة معها كتاب ، فخذوا منها)، (بڕۆن تا دەگەنە باخچەى خاخ لەوێ ئافرەتێكى لێیە كە نامەیەكى پێیە، ئەو نامەى لێ وەربگرن)، ئێمەش خێرا چووین تا گەیشتینە ئەوێ و بینیمان ئافرەتێكی لێیە، پێمان وت نامەكە دەركە، ئەویش وتى نامەم پێ نیە، وتمان یان نامەكە دەردەكەیت یان بەرگت پێوە ناهێڵین-واتە بەزۆر خۆمان لێت دەسەنین-،[15] ئافرەتەكە وتى مەگەر ئێوە موسڵمان نین؟ چۆن شتی وا دەكەن؟ ئەوانیش وتیان با موسڵمانین، بەڵام پێغەمبەر(صلى الله عليه وسلم) هەواڵی پێداوین كە تۆ نامەیەكت پێیە، ئافرەتەكە نامەكەى لە پرچەكانى دەرهێنا،[16] بینیمان لە نامەكەدا نووسرابوو: (لە حاطيبى كوڕی ئەبی بەلتەعەوە)، نامەكەى نووسیبوو بۆ بێباوەڕانێكی ناو مەككەو هەندێ زانیاری پێغەمبەرى خواى (صلى الله عليه وسلم) پێگەیاندبوون، پێغەمبەر(صلى الله عليه وسلم) فەرمووى (ئەی حاطيب ئەمە چیە؟) وتى ئەی پێغەمبەرى خوا (صلى الله عليه وسلم) پەلەم لێ مەكە، من لەناو قورەیشدا كەسێكی پاشكۆ و بێدەسەلآت بووم، چونكە كەسێك نەبوم لە خودی قوڕەیشیەكان، تۆ كۆچەرانێكت لەگەڵە كە خزم و كەسیان هەیە لە مەككەو ئەو خزمانەیان ژن و مناڵ و ماڵ و سامانیان دەپارێزن، منیش وتم مادەم هیچ كەس و پشتێكم نیە لەوێ، با بەمە پارێزگارى لە خۆم بكەم، ئەمەشم هەرگیز لەوەوە نەكردووە كە وازم هێنابێت لە ئایینەكەم و لە رازیبوونم نەبووە بە كوفر پاش ئەوەى خوا ئیسلامى پێ بەخشیم، پێغەمبەر(صلى الله عليه وسلم) فەرمووى (أما إنه قد صدقكم)، (ئەو راستی پێ وتن)، عومەر وتى ئەی پێغەمبەرى خوا (صلى الله عليه وسلم) رێم بدە بدەم لە گەردنى ئەو دووڕووە، پێغەمبەر(صلى الله عليه وسلم) فەرمووى (إنه قد شهد بدرا و ما يدريك لعل الله اطلع على من شهد بدرا فقال اعملوا ما شئتم قد غفرت لكم)، (ئەو بەشداربووى بەدرە، تۆ چووزانیت خوا ئاگادارە بە بەشداربوانى بەدر و فەرموویەتى چی دەكەن بیكەن من لێتان خۆش بوم)، ئەوەبوو خواى گەورە ئەم ئایەتەى دابەزاند(يا ايها الذين امنوا لا تتخذوا عدوي وعدوكم اولياء تلقون اليهم بالمودة وقد كفروا بما جاءكم من الحق يخرجون الرسول واياكم ان تؤمنوا بالله ربكم ان كنتم خرجتم جهادا في سبيلي وابتغاء مرضاتي تسرون اليهم بالمودة وانا اعلم بما اخفيتم وما اعلنتم ومن يفعله منكم فقد ضل سواء السبيل[17]ئەمەش هۆكارى دابەزینی ئەو ئایەتە بوو.[18]

حاطيب بۆیە ئەم نامەى نارد چونكە پێغەمبەر(صلى الله عليه وسلم) ویستى هێرش ببات بۆ مەككە تا فەتحى مەككە بكات، ئەوەبوو حاطيب ئەو هەواڵەی نارد، بەڵام خواى گەورە ئەو نهێنیەى بۆ پێغەمبەرى خوا (صلى الله عليه وسلم) ئاشكرا كرد.[19]

جارێك كۆیلەیەكى حاطيب هات بۆ لاى پێغەمبەر(صلى الله عليه وسلم) و سكالآى دژی حاطيب كرد و وتى بە دڵنیاییەوە حاطيب دەچێتە دۆزەخەوە، پێغەمبەریش (صلى الله عليه وسلم) فەرمووى (كذبت لا يدخلنها أبدا، فإنه شهد بدرا و الحديبية)، [20] (درۆت كرد، هەرگیز ناچێتە دۆزەخەوە، چونكە ئەو بەشداربووە لە بەدرو  حودەیبیەدا).

لە سەردەمى خیلافەتى ئەبووبەكرى صدیقدا حاطيبى كوڕی ئەبی بەلتەعە دووبارە نێردراوى ئەبووبەكری صدیق بوو بۆ لاى مقوقس.[21]

لە سەردەمى خیلافەتى عومەرى كوڕی خەططابدا چەند كۆیلەیەكى حاطيب هاتن و سكالآیان لە حاطيب كرد كە خەرجى كەمیان پێ دەدات، ئەوەبوو عومەرى كوڕی خەططاب حاطيبى بانگ كرد و لەسەر ئەو كارەى سەركۆنەى كرد.[22]

حاطيب لە سەردەمى خیلافەتى عوثمانى كوڕی عەففاندا كۆچی دوایی كرد، ئەمەش لە ساڵی سی كۆچیدا بوو،[23] ئەو كات تەمەنى شەست و پێنج ساڵ بوو، عوثمانى كوڕی عەففانى خەلیفەى باوەڕداران نوێژی مردووى لەسەركرد.[24]

حاطيب كاتێك كۆچی دوایی كرد چوارهەزار دینار و درهەمى لەگەڵ خانوویەك و بڕێك شتى تردا جێهێشتبوو، چونكە ئەو بازرگانى دەكرد و خواردەمەنى و شمەكى تری دەفرۆشت.[25]



[1] - أسد الغابة، ج1، ص 528.

[2] - الإصابة في تمييز الصحابة، ج2، ص 4.

[3] - الطبقات الكبرى لابن سعد، ج3، ص 114.

[4] - أسد الغابة، ج1، ص 528

[5] - أسد الغابة، ج2، ص 353.

[6] - سير أعلام النبلاء، ج1، ص 503، أسد الغابة، ج4، ص 337.

[7] - الطبقات الكبرى لابن سعد، ج3، ص 114.

[8] - سير أعلام النبلاء، ج2، ص 43.

[9] - الطبقات الكبرى لابن سعد، ج3، ص 114.

[10] - أسد الغابة، ج1، ص 528

[11] - سير أعلام النبلاء، ج2، ص 44، قال الذهبي إسناده مظلم.

[12] - الطبقات الكبرى لابن سعد، ج1، ص 134.

[13] - أسد الغابة، ج1، ص 529.

[14] - الطبقات الكبرى لابن سعد، ج8، ص 212.

[15] - صحيح البخاري، الرقم 4037، صحيح مسلم، الرقم 4654، سنن أبي داود، الرقم 2293، سنن الترمذي، الرقم 3310، صحيح ابن حبان، الرقم 6592، السنن الكبرى للنسائي، الرقم 11135، السنن الكبرى للبيهقي، الرقم 17138، مسند أحمد بن حنبل، الرقم 580، مسند الشافعي، الرقم 1388، مسند أبي يعلى الموصلي، الرقم 378.

[16] - سير أعلام النبلاء، ج2، ص 45، قال الذهبي إسناده صالح و أصله في الصحيحين.

[17] - الممتحنة: 1.

[18] - صحيح البخاري، الرقم 4037، صحيح مسلم، الرقم 4654، سنن أبي داود، الرقم 2293، سنن الترمذي، الرقم 3310، صحيح ابن حبان، الرقم 6592، السنن الكبرى للنسائي، الرقم 11135، السنن الكبرى للبيهقي، الرقم 17138، مسند أحمد بن حنبل، الرقم 580، مسند الشافعي، الرقم 1388، مسند أبي يعلى الموصلي، الرقم 378.

[19] - أسد الغابة، ج1، ص 529.

[20] - صحيح مسلم، الرقم 4655، مسند احمد بن حنبل، الرقم 14196، صحيح ابن حبان، الرقم 4873، سنن الترمذي، الرقم 3881، السنن الكبرى للنسائي، الرقم 8021، المعجم الكبير للطبراني، الرقم 2995.

[21] - أسد الغابة، ج2، ص 241.

[22] - سير أعلام النبلاء، ج2، ص 45.

[23] - الطبقات الكبرى لابن سعد، ج3، ص 114.

[24] - أسد الغابة، ج1، ص 529.

[25] - الطبقات الكبرى لابن سعد، ج3، ص 114.

 1952
فەرمودەی رۆژ
© Copyright 2024 All Rights Reserved.
© Copyright 2024 All Rights Reserved.