حوبابی كوڕی جوبەیر(رضي الله عنه)
ناوى حوبابی كوڕی جوبەیرە، یان دەوترێت كوڕی حەبیبە.
كوڕێكی هەبوو بە ناوى عرفطه كە لە غەزاى طائیفدا شەهید بوو.[1]
حوبابی كوڕی جەزء(رضي الله عنه)
ناوى حوبابی كوڕی جەزئی كوڕی عەمرە، لە پشتیوانانە، لە غەزاى ئوحوددا بەشدار بوو، دواى وەفاتى پێغەمبەر(صلى الله عليه وسلم) ژیاو لە جەنگى یەمامەدا بەشدارى كردو لەو جەنگەدا شەهید بوو.[2]
حوبابی كوڕی زەید(رضي الله عنه)
ناوى حوبابی كوڕی زەیدى كوڕی تیمە، لە پشتیوانانە، لە غەزاى ئوحوددا بەشدارى كرد، دواى وەفاتى پێغەمبەر(صلى الله عليه وسلم) ژیا و لە جەنگى یەمامەدا بەشدارى كرد و لەو جەنگەدا شەهید بوو.[3]
حوبابی كوڕی عەبد(رضي الله عنه)
ناوى حوبابی كوڕی عەبدە، حوباب چوویە خزمەت پێغەمبەرى خوا (صلى الله عليه وسلم) و وتى ئەی پێغەمبەرى خوا (صلى الله عليه وسلم) فەرمانى چیم پێ دەكەیت؟ ئەویش فەرمووى موسڵمان بەو دواتر كۆچ بكە، حوبابیش موسڵمان بوو و گەڕایەوە بۆ ناو ژن و مناڵەكانى و ئەوانیشی هێنا و كۆچی كرد بۆ مەدینە.[4]
حوبابی كوڕی عەمر(رضي الله عنه)
ناوى حوبابی كوڕی عەمرە، ئەم هاوەڵە لە پشتیوانانە، برای ئەبولیوسرە.[5]
سەلامەى كچی مەعقیل دەڵێت لە سەردەمى نەفامیدا مامم منى فرۆشت بە حوبابی كوڕی عەمر، منیش عەبدوڕەحمانم لێی بوو، دواتر ئەوەبوو مرد، ژنەكەى وتى بەخوا ئێستا بۆ قەرزەكەى دەفرۆشرێیت، منیش چووم بۆ لاى پێغەمبەرى خوا (صلى الله عليه وسلم) و وتم ئەی پێغەمبەرى خوا (صلى الله عليه وسلم) من ئافرەتێكی خاریجە قەیس عەیلانم، مامم لە سەردەمى نەفامیدا منى هێنا بۆ مەدینەو منى فرۆشت بە حوبابی كوڕی عەمر و منیش ەبدوڕەحمانم لێی بوو، ژنەكەشی ئێستا دەڵێت دەبێت بۆ قەرزەكەى بفرۆشرێیت، پێەمبەر(صلى الله عليه وسلم) دەفەرموێت كێ بەرپرسی حوبابە؟ واتە كێ سەرپەرشتى دەكات؟ وتیان ئەبولیوسری كوڕی عەمرى براى، پێغەمبەر(صلى الله عليه وسلم) ناردى بۆ لاى و فەرمووى (ئەو ئافرەتە ئازاد بكەن و ئەگەر بیستتان كۆیلەم بۆ هات وەرنەوە بۆ لام لەبری ئەم كۆیاەیەكتان پێ دەدەم)، ئەوەبوو ئەو ئافرەتەیان ئازاد كرد.[6]
حوبابی كوڕی قەيظى (رضي الله عنه)
ناوى حوبابی كوڕی قەيظييه، لە پشتیوانانە لە بەنى عەبدولئەشهەل، دایكی ناوى صعبەى كچی تیهانە،[7] لە غەزاى بەدردا بەشدار بوو،[8] دواتریش لە غەزاى ئوحوددا بەشدارى كرد و تیایدا شەهید بوو.[9]
حوبابی كوڕی مونذير(رضي الله عنه)
ناوى حوبابی كوڕی مونذیرى كوڕی جەمووحە، لە پشتیوانانە لە خەزرەجیەكان.[10]
دایكی ناوى شەمووسی كچی حەققە،[11] حوباب خوشكێكی هەبوو بە ناوى هیند كە هاوەڵی پێغەمبەر(صلى الله عليه وسلم) بوو.[12]
ژنەكەى حوباب ناوى زەینەبی كچی صەیفی بوو، لەم ژنەشی كوڕێكی هەبوو بە ناوى خەشرەم و كچێكی هەبوو بە ناوى ئوممو جەمیل،[13] هەروەها حوباب كوڕێكی تری هەبوو بە ناوى جوبەیر.[14]
حوباب لە غەزاى بەدردا بەشدار بوو، لەو كاتەشدا تەمەنى سی و سێ ساڵ بووە،[15] لەو غەزایەدا ئالآى خەزرەجیەكان بەدەست حوبابەوە بوو،[16] كاتێك پێغەمبەر(صلى الله عليه وسلم) و هاوەڵان گەیشتنە بەدر پێغەمبەر(صلى الله عليه وسلم) لاى بیرێ خوارووى بەدرەوە لایدا، جا حوبابی كوڕی مونذير وتى ئەی پێغەمبەرى خوا (صلى الله عليه وسلم) ئایا دابەزینت لەم شوێنە فەرمانى خوایەو بۆمان نیە لێی لادەین یان رایەك و هونەرى جەنگە؟ پێغەمبەریش (صلى الله عليه وسلم) فەرمووى (بل هو الرأي و الحرب و المكيدة)، بەڵكو ئەوە راو هونەرى جەنگە، حوباب وتى دەى ئەی پێغەمبەرى خوا (صلى الله عليه وسلم) ئەم شوێنە باش نیە، بەڵكو هەستەو بڕۆ لە كۆتایی هەموو بیرەكانەوە بوەستە و با هەموو بیرەكان بكەونە پشتتەوەو هەموویان كوێر بكەرەوە تەنها بیرێكیان بمێنێتەوەو حەوزێكی بۆ دروست بكە، ئیتر كە لەگەڵ دوژمن دەجەنگین ئێمە ئاومان هەیە بیخۆینەوەو ئەوان ئاویان نابێت بیخۆنەوە، بەوجۆرە تا خوا حوكمى نێوانمان دەكات، پێغەمبەریش (صلى الله عليه وسلم) فەرمووى رایەكى جوانت خستەڕوو، بۆیە وایكرد.[17]
حوباب لە هەموو غەزاكانى تردا لەگەڵ پێغەمبەرى خوادا (صلى الله عليه وسلم) بەشدارى كرد.[18]
لە غەزاى ئوحوددا پێش ئەوەى بێباوەڕان بێن، پێغەمبەر(صلى الله عليه وسلم) حوبابی نارد تا هەواڵی بێباوەڕانى بۆ وەربگرێت، ئەویش چوو و مەزندەى بێباوەرانى كرد و زانیارى هێنایەوەو گەڕایەوە بۆ لاى پێغەمبەر(صلى الله عليه وسلم).[19]
دواتریش لە غەزاى ئوحوددا بەشدارى كرد و لەگەڵ پێغەمبەرى خوا (صلى الله عليه وسلم) مایەوەو بەیعەتى مەرگى پێدا، واتە بەیعەتى پێدا تا مردن لەگەڵیدا بمێنێتەوە.[20]
هەروەها لە غەزاى خەیبەریشدا پێغەمبەر(صلى الله عليه وسلم) ئالآیەكى دایە دەست حوبابی كوڕی مونذیر،[21] كاتێك پێغەمبەر(صلى الله عليه وسلم) یەكەم قەلآى جوولەكەكانى فەتح كرد كەسێك بە ناوى عەزوەل لە جوولەكەكان هاتە دەرەوەو داواى جەنگى بەرامبەرى كرد، ئەوەبوو خێرا حوباب لێی چووە پێشەوەو بە شمشێری دای لە دەستى و دەستی بڕی، كابراى جوولەكەش رایكرد و حوبابیش كەوتە شوێنی و كوشتى.[22]
دواى وەفاتى پێغەمبەر(صلى الله عليه وسلم) كە وتوێژێك لەنێوان هاوەڵاندا كرا لەسەر دانانى خەلیفەى یەكەم، حوباب پێشنیازى كرد ئەمیرێك لە كۆچەران بێت و ئەمیرێكیش لە پشتیوانان بێت،[23] بەڵام ئەبووبەكر بەرپەرچی ئەو رایەى دایەوە، ئەوەبوو دواتر بەیعەت بە ئەبووبەكر درا.[24]
حوباب لە سەردەمى خیلافەتى عومەرى كوڕی خەططاب و لە تەمەنى سەروو پەنجا ساڵیەوە كۆچی دوایی كرد.[25]
[1] - الإصابة في تمييز الصحابة، ج2، ص 8.
[2] - الإصابة في تمييز الصحابة، ج2، ص 8.
[3] -أسد الغابة، ج1، ص 532.
[4] - الإصابة في تمييز الصحابة، ج2، ص 9.
[5] - أسد الغابة، ج1، ص 532.
[6] - سنن أبي داود، الرقم 3461، السنن الكبرى للبيهقي، الرقم 20239، مسند أحمد بن حنبل، الرقم 26423، المعجم الكبير للطبراني، الرقم 3512، ضعفه الألباني في صحيح و ضعيف سنن أبي داود، الرقم 3953، كما ضعفه شعيب الأرناؤوط.
[7] - أسد الغابة، ج1، ص 533.
[8] - الإصابة في تمييز الصحابة، ج2، ص 9.
[9] - أسد الغابة، ج1، ص 533.
[10] - الإصابة في تمييز الصحابة، ج2، ص 9
[11] - الطبقات الكبرى لابن سعد، ج3، ص 567.
[12] - نفس المصدر، ج8، ص 397.
[13] - الطبقات الكبرى لابن سعد، ج3، ص 567.
[14] - أسد الغابة، ج1، ص 396.
[15] - أسد الغابة، ج1، ص 533.
[16] - الطبقات الكبرى لابن سعد، ج2، ص 14.
[17] - دلائل النبوة للبيهقي، الرقم 872، ضعفه الألباني في فقه السيرة 1/231-232.
[18] - أسد الغابة، ج1، ص 534.
[19] - الطبقات الكبرى لابن سعد، ج2، ص 37.
[20] - نفس المصدر، ج3، ص 567.
[21] - نفس المصدر، ج2، ص 106.
[22] - البداية والنهايية لابن كثير، ج4، ص 198.
[23] - الطبقات الكبرى لابن سعد، ج2، ص 269.
[24] - تاريخ الإسلام للذهبي، ج3، ص 6.
[25] - الإصابة في تمييز الصحابة، ج2، ص 10.