بەصرەى كوڕی ئەبوو بەصرە (رضي الله عنه)
ئەم هاوەڵە ناوى بەصرەی كوڕی ئەبووبەصرەیە و لە غیفاریەكانە،[1] خۆیشی و باوكیشی هاوەڵی پێغەمبەرى خوا (صلى الله عليه وسلم) بون، هەردووكیشیان ناویان لەو هاوەڵانەدا هاتووە كە دواتر چوونەتە میصر و لەوێ نیشتەجێ بون.[2]
بەصرە كوڕێكی هەبوو بە ناوى حەمیل كە رایەك هەیە دەڵێت ئەمیش هاوەڵى پێغەمبەرى خوا (صلى الله عليه وسلم) بووە.[3]
ئەبووهورەیرە دەڵێت جارێك گەیشتم بە بەصرەى كوڕی ئەبوو بەصرەى غیفاری، لێی پرسیم لە كوێوە هاتویت؟ وتم لە طوورەوە هاتوومەتەوە، بەصرە وتى ئەگەر پێش ئەو چوونەت تۆم بدیبا نەدەچوویت بۆ طوور، چونكە من بیستوومە لە پێغەمبەرى خوا (صلى الله عليه وسلم) دەیفەرموو (لا تعمل المطي إلا إلى ثلاثة مساجد، إلى المسجد الحرام و إلى مسجدى هذا و إلى مسجد إيلياء-أو مسجد بيت المقدس)،[4] (كۆڵی سەفەر و بەتایبەت سەفەركردن تەنها بۆ سێ مزگەوت بپێچنەوە، بۆ مەسجیدولحەرام و ئەم مزگەوتەم-مزگەوتى پێغەمبەر (صلى الله عليه وسلم)- و مزگەوتى ئیلیاء-یان مزگەوتى بەیتولموقەددەس دوودڵ بوو كام ناویان بوو).
بەڵام لە هەندێ سەرچاوەدا هاتووە ئەم فەرموودەیە ئەبووبەصرەی باوكى گێراویەتیەوە نەك بەصرە خۆی،[5] ئەلبانیش ئەم رایەی پێ راستترە.[6]
بەصرەى كوڕی ئەكثهم (رضي الله عنه)
ناوى بەصرەى كوڕی ئەكثهمە، دەوترێت خوزاعیە، دەشوترێت لە پشتیوانانە، بە بوسرە و نەضله و نەضرە ناوى هاتووە، بەڵام راستتر ئەوەیە كە ناوى بەصرەیە.[7]
بەصرە فەرموودەیەكى لە پێغەمبەرى خواوە (صلى الله عليه وسلم)سەبارەت بە مەسەلەى هاوسەرگیری گێڕاوەتەوە.[8]
بەصرە دەڵێت كچێكم مارە كرد، كەچی كە چوومە لاى سكى پڕ بوو، پێغەمبەر (صلى الله عليه وسلم) فەرمووى (لها الصداق بما استحللت من فرجها والولد عبد لك فإذا ولدت)،[9] (ئافرەتەكە مارەییەكەى بۆ هەیە بەرامبەر بەوەى داوێنی بۆت رەوا كردووە، منداڵەكەشی كە لەدایك بوو كۆیلەى تۆیە-واتە كۆیلەى بەصرە-).
لە گێڕانەوەیەكى تردا هاتووە بەصرە بەسەرهاتەكەى گێڕایەوە بۆ پێغەمبەر (صلى الله عليه وسلم)، ئەویش لەیەكى جیاكردنەوەو دواتر فەرمووى (إذا وضعت فاجلدوها الحد)،[10] (ئەگەر ئافرەتەكە منداڵەكەى بوو حەددى جەلدی لێ بدەن).
[1] - الإستيعاب في معرفة الأصحاب، ج1، ص 184.
[2] - أسد الغابة، ج1، ص 298.
[3] - الإصابة في تمييز الصحابة، ج2، ص130.
[4] - صحيح ابن حبان، الرقم 2818، السنن الصغير للبيهقي، الرقم 447، مسند أحمد بن حنبل، الرقم 23209، مسند الطيالسي، الرقم 2617، مسند الحميدي، الرقم 917، معرفة الصحابة لأبي نعيم الأصبهاني، الرقم 1154، صححه الألباني.
[5] - أسد الغابة، ج1، ص298.
[6] - الثمر المستطاب في فقه السنة والكتاب، 2/555.
[7] - الإصابة في تمييز الصحابة، ج1، ص 319.
[8] - الإصابة في تمييز الصحابة، ج1، ص 319.
[9] - سنن أبي داوود، الرقم 1833، ضعفه الألباني في صحيح و ضعيف سنن أبي داوود، الرقم 2131.
[10] - السنن الكبرى للبيهقي، الرقم 12978.