بەكرى كوڕی حارث(رضي الله عنه)
ناوى بەكری كوڕی حارثى ئەنماریە،[1] لە پشتیوانانە، كونیەكەیشی ئەبوومەیفەعەیە،[2] بەڵام ئیبن حەجەر بە ئەبولمەنقەعە هێناویەتى.[3]
بەكری كوڕی حارث دواتر چوویە حیمص و لەوێ نیشتەجێ بوو.[4]
بەكرى كوڕی عەبدوڵا (رضي الله عنه)
ناوى بەكری كوڕی عەبدوڵاى كوڕی رەبیعە، لە پشتیوانانە.[5]
فەرموودەیەكى لە پێغەمبەرەوە (صلى الله عليه وسلم) گێڕاوەتەوە كە دەفەرموێت (علموا أبناءكم السباحة والرماية...)،[6] (منداڵەكانتان فێری مەلەوانى و هاویشتن بكەن).
بەكرى كوڕی موبەشیر (رضي الله عنه)
ناوى بەكری كوڕی موبەشیری كوڕی جەبرە، لە پشتیوانانە لە ئەوسیەكان،[7] لە هاوەڵانى دانیشتووی مەدینەیە و هەر لەوێ ماوەتەوە.[8]
بەكرى كوڕی موبەشیر دەڵێت رۆژی جەژنى رەمەزان و جەژنى قوربانیش بەری بەیان لەگەڵ هاوەڵانى پێغەمبەر (صلى الله عليه وسلم) دەچووینەدەرەوەو بەرەو بەطحا دەچووین تا بچینە شوێنی نوێژكردن، ئینجا لەگەڵ پێغەمبەر (صلى الله عليه وسلم) نوێژمان دەكرد، دواتر دەگەڕاینەوە بۆ ماڵەكانمان.[9]
بەكرى كوڕی ئومەییە (رضي الله عنه)
ناوى بەكری كوڕی ئومەییەى كوڕی خوەیلیدی كوڕی عەبدوڵاى ضهمریە،[10] ئومەییەی باوكیشی یەكێك بوو لە هاوەڵان و هەواڵگی پێغەمبەرى خوا (صلى الله عليه وسلم) بوو.[11]
برایەكى هەبوو بە ناوى عەمر كە لە هاوەڵانى زۆر نزیكی پێغەمبەر (صلى الله عليه وسلم) بوو،[12] پێغەمبەر (صلى الله عليه وسلم) عەمرى نارد بۆ لاى نەجاشی تا داواى ئوم حەبیبەى بۆ بكات.[13]
بەكری كوڕی ئومەییە دەڵێت لە سەرەتاى هاتنى ئیسلامدا دراوسێیەكى جوهەینەییمان هەبوو، ئەوكات ئێمە هێشتا بێباوەڕ بووین، كەسێكی پیسی شەڕانیمان لەناودا بوو پێی دەوترا ریشە، ئەم كەسە بەردەوام هێرشی دەكردە سەر ئەو كەسە جوهەینیە، ئەوانیش دەهاتن و دژ بەو كەسە لاى ئێمە سكالآیان دەكرد، ئێمەش پێمان دەوتن بەخوا نازانین چی پێ بكەین، ئێمە دەستمان لێی شتووە، بڕۆن بیكوژن، جارێك ریشە وشترێكی زۆر باشی كابراى برد و بردیە شوعبەتولوادى و لەوێ سەری بڕی و بەشە هەرەخۆشەكەى خوارد و هەموو ئەوى ترى جێهێشت، كاتێك كابراى جوهەینی چوو تا وشترەكەى بدۆزێتەوە زۆر گەڕا تا بەو شێوەیە دۆزیەوە، ئینجا هات بۆ ناو كۆڕی بەنى ضهمرە و بە داخ و دڵگرانیەوە شیعرێكی وت كە تیایدا نارەزایی بەرامبەر خودا نیشان دەدا و دەیوت خواش تواناى نیە بەسەریدا، ئینجا داواى لە خوا كرد بە دەردێك بیكوژێت، ئەوەبوو خواى گەورە بەو دەردە كوشتى، دەردەكەش ئەوەبوو لە نێو چاوانیەوە زیپكەیەكى دەركرد كە بەرەبەرە سەرى دەگرتەوە، بەكر دەڵێت تا چووین بۆ حەج و هاتینەوە هەموو سەری خواردبوو و بەوجۆرە مرد.[14]
سەبارەت بەم گێڕانەوەیە ئیبن حەجەر دەڵێت من بە مونقەطيعى دەزانم.[15]
بەكری كوڕی جەبلە (رضي الله عنه)
ناوى بەكرى كوڕی جەبلەى كوڕی وائیلی كوڕی قەیسی كەلبیە،[16] وەك وەفد هاتە خزمەت پێغەمبەرى خوا (صلى الله عليه وسلم) و موسڵمان بوو،[17] بەكر دەڵێت من و عاصم (كە كەسێك بوو لە بەنى رقاش) هاتینە خزمەت پێغەمبەر (صلى الله عليه وسلم) و ئەویش پێشنیارى ئیسلامی بۆ كردین، ئێمەش موسڵمان بووین، پێغەمبەر (صلى الله عليه وسلم) فەرمووى من پێغەمبەرى نەخوێندەوارى راستگۆی پاكم و هاوار سەد هاوار بۆ ئەوەى بە درۆم دەخاتەوەو بڕوام پێ ناهێنێت و پشتم تێ دەكات و لەگەڵم دەجەنگێت، تەواوى خێریش بۆ ئەوەى پاڵپشتمەو سەرم دەخات و بڕوام پێدێنێت و قسەم بە راست دادەنێت و لەگەڵم جیهاد دەكات، بەكر و عاصم وتیان دەی ئێمە بڕوات پێ دێنین و قسەت بە راست دەزانین، ئیتر موسڵمان بوون، ئینجا بەكر لەسەر موسڵمان بوونەكەى شیعرێكی هۆنیەوە.[18]
ئەم هاوەڵە سەرەتا ناوى عەبد عەمر بوو، بەڵام پێغەمبەر (صلى الله عليه وسلم) ناوى گۆڕی و ناوى لێنا بەكر.[19]
كوڕێكی هەبوو بە ناوى وەلید،[20]برایەكى هەبوو بە ناوى نوعمانى كوڕی جەبلە،[21] برایەكى تریشی هەبوو بە ناوى ئەبرەش.[22]
بەكری كوڕی حارثه(رضي الله عنه)
ناوى بەكرى كوڕی حارثهیە و لە جوهەنیەكانە.[23]
بەكرى كوڕی حارثه دەڵێت من لە سریەیەكدا بووم كە پێغەمبەر (صلى الله عليه وسلم) ناردبووی، لەگەڵ بێباوەڕان بەریەككەوتین و جەنگاین، منیش هەڵمكوتایە سەر یەكێك لە بێباوەڕەكان، ئەویش داواى پەناى كرد و موسڵمانبوونى خۆی راگەیاند، منیش كوشتم، كاتێك پێغەمبەر (صلى الله عليه وسلم) ئەوەى بیستەوە تووڕە بوو و دوورى خستمەوە، ئەوەبوو خواى گەورە ئەم ئایەتەی دابەزاند(وما كان لمؤمن أن يقتل مؤمنا إلا خطأ) ئیتر پێغەمبەر (صلى الله عليه وسلم) رازى بوو و نزیكی خستمەوە.[24]
بەكری كوڕی حەبیب(رضي الله عنه)
ناوى بەكری كوڕی حەبیبی حەنەفیە، سەرەتا ناوى بەربەر بوو، بەڵام پێغەمبەرى خوا (صلى الله عليه وسلم) ناوى نا بەكر.[25]
گۆڕینی ناو بە جوانترین ناو دروستە بەتایبەت گۆڕینی ناوى ناشیرین بۆ ناوى جوان سوننەتی پێغەمبەر (صلى الله عليه وسلم) بووە.
بەكری كوڕی شودداخ(رضي الله عنه)
ناوى بەكری كوڕی شودداخى لەيثيه،[26] دەشوترێت بەڵكو ناوى بوكەیرە، یەكێك بوو لەوانەى خزمەتى پێغەمبەرى خوایان (صلى الله عليه وسلم) دەكرد.[27]
بەكر لە دەوری پێغەمبەر (صلى الله عليه وسلم) بوو و خزمەتى دەكرد و دەچوویە ماڵی، ئەوكات هێشتا مێردمنداڵ بوو، كاتێك باڵغ بوو چوو بۆ لاى پێغەمبەر (صلى الله عليه وسلم) و وتى ئەی پێغەمبەرى خوا (صلى الله عليه وسلم) من جاران دەچوومەوە ماڵەوە و خێزانەكانت لەوێ بوون، بەڵام وا ئێستا باڵغ بوم، پێغەمبەر (صلى الله عليه وسلم) نزاى خێری بۆ كرد و فەرمووی(اللهم صدق قوله و لقه الظفر)،[28] (خوایە قسەی بە راست بگێڕەو سەركەوتنى پێ بگەیەنە).
لە سەردەمى خیلافەتى عومەرى كوڕی خەتتابدا بەكری كوڕی شودداخ جوولەكەیەكی كوشت، خەلیفە كە بیستى جوولەكەیەك كوژراوە چوویە سەر مینبەر و وتى، هەركەس زانیاریەكى هەیە بەم كوشتنە خواى بەبیردەهێنمەوە تا پێم بڵێت، ئەوەبوو بەكر هەستا و وتى من كوشتوومە، خەلیفە وتى الله اكبر خوێنەكەى لەسەرتە، پۆزش و بەڵگەت چیە؟ بەكر وتى بەڵێ بەڵگەم پێیە، فلآنە كەس چوو بۆ غەزا و منی راسپارد تا ئاگاداری ژن و منداڵەكانى بم، منیش چوومە لاى ماڵەكەیان ئەم جوولەكەیەم بینی لە ماڵی ئەو هاوەڵەدا بوو و دەیویست دەستدرێژی بكاتە سەر ژنەكەى و دەیوت:
|
وأشعثُ غَرَّه الإسلام مني
|
|
خَلَوْتُ بعُرْسِهِ ليل التَّمامِ
|
|
أبيتُ على ترائبها ويمسي
|
|
على قَوَدِ الأعِنَّة والحزامِ
|
|
كأن مجامع الرَّبَلات منها
|
|
فئامٌ ينهضون إلى فئامِ
|
عومەر بەڵگەكەى وەرگرت و خوێنباییەكەشی هەڵوەشاندەوە، ئەمەش هاتنەدى فەرموودەكەى پێغەمبەر (صلى الله عليه وسلم) بوو كە فەرمووى خوایە قسەی بە راست بگێڕە-واتە قسەی بە راست دابنرێت-.[29]
ئەو هاوەڵەی چوو بۆ غەزاو بەكری راسپارد ئاگادارى ژن و ماڵەكەى بێت ئەشعەثى ئەنصارى بوو.[30]
[1] - الإصابة في تمييز الصحابة، ج1، ص323.
[2] - أسد الغابة، ج1، ص 301.
[3] - الإصابة في تمييز الصحابة، ج1، ص323.
[4] - الإصابة في تمييز الصحابة، ج1، ص323.
[5] - الإصابة في تمييز الصحابة، ج1، ص 325.
[6] - معرفة الصحابة لأبي نعيم الأصبهاني، الرقم 1194، ضعفه الألباني في السلسلة الضعيفة، الرقم 3876.
[7] - أسد الغابة، ج1، ص 303، الإصابة في تمييز الصحابة، ج1، ص 325.
[8] - أسد الغابة، ج1، ص 303، الإصابة في تمييز الصحابة، ج1، ص 325.
[9] - سنن أبي داوود، الرقم 991، السنن الكبرى للبيهقي، الرقم 5865، معرفة الصحابة لأبي نعيم الأصبهاني، الرقم 1156، المستدرك على الصحيحين، الرقم 1036، ضعفه الألبانيي في تمام المنة في التعليق على فقه السنة، (1/346).
[10] - أسد الغابة، ج1، ص 300.
[11] - الإصابة في تمييز الصحابة، ج1، ص 247.
[12] - الإستيعاب في معرفة الأصحاب، ج1، ص 178، أسد الغابة، ج1، ص 300.
[13] - الإصابة في تمييز الصحابة، ج4، ص602.
[14] - مجابو الدعوة لابن أبي الدنيا، الرقم 6، معرفة الصحابة لأبي نعيم الأصبهاني، الرقم 1155.
[15] - الإصابة في تمييز الصحابة، ج1، ص 320.
[16] - الإصابة في تمييز الصحابة، ج1، ص 322.
[17] - تاريخ مدينة دمشق لأبي القاسم علي بن الحسن الشافعي، دار الفكر(بيروت-1995)، ج7، ص298.
[18] - الطبقات الكبرى لابن سعد، ج1، ص334.
[19] - أسد الغابة، ج1، ص301.
[20] - الإصابة في تمييز الصحابة، ج1، ص322.
[21] - الجزء المتمم لطبقات ابن سعد، ج2، ص 289.
[22] - الإصابة في تمييز الصحابة، ج1، ص322.
[23] - أسد الغابة، ج1، ص 301.
[24] - معرفة الصحابة لأبي نعيم الأصبهاني، الرقم 1158.
[25] - الإصابة في تمييز الصحابة، ج1، ص324.
[26] - الإصابة في تمييز الصحابة، ج1، ص 324.
[27] - أسد الغابة، ج1، ص302.
[28] - أسد الغابة، ج1، ص302.
[29] - معرفة الصحابة لأبي نعيم الأصبهاني، الرقم 1157، أسد الغابة، ج1، ص302-303.
[30] - الإصابة في تمييز الصحابة، ج1، ص89.